Denk je bij het woord ‘partnergeweld’ meteen aan een agressieve man die zijn vrouw slaat en schopt? De werkelijkheid is niet zo zwart-wit. Lees hier enkele veel voorkomende misverstanden over geweld.
Partnergeweld is elke vorm van psychisch, lichamelijk, seksueel of economisch grensoverschrijdend gedrag binnen een relatie.
Het komt overal voor, ongeacht je geslacht, leeftijd, opleiding, beroep, geloof, seksuele voorkeur of afkomst. Het is een maatschappelijke problematiek waar we samen tegen moeten optreden.
De spiraal van geweld
Partnergeweld is geen eenmalig feit, het is een dynamiek waarin je relatie vast is komen te zitten. Geweld ontstaat vaak stap voor stap. Vaak is het moeilijk te bepalen wanneer en hoe het precies begon. Jaloezie, je e-mails en telefoontjes controleren, je niet alleen op stap laten gaan … Het lijkt eerst misschien nog onschuldig, maar kan snel veel erger worden. Daarom spreekt men bij partnergeweld vaak van een geweldsspiraal: periodes van rust volgen periodes van geweld op, en dat geweld wordt meestal ook steeds erger.
In zo’n geweldspiraal zijn er drie fasen:
- De spanning tussen pleger en slachtoffer bouwt geleidelijk aan op. Het slachtoffer probeert zijn/haar partner te ontwijken of tevreden te houden om het geweld te voorkomen of uit te stellen.
- Vroeg of laat ontploft de pleger toch, soms naar aanleiding van een futiliteit (te laat gegeten, te luid gepraat, iets nieuws gekocht …), soms zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak.
- Na het gewelddadig incident volgt de ontkenning of de belofte dat het nooit meer zal gebeuren. Het slachtoffer hoopt op beterschap en er komt weer even rust in de relatie. Maar vaak gebeurt het dan opnieuw en opnieuw.
Door de afwisseling van geweld en rust, slepen situaties van partnergeweld soms lang aan. Hierdoor hebben ze een steeds grotere impact op het leven van het slachtoffer en duurt het vaak lang vooraleer slachtoffers hulp zoeken.
Psychisch geweld
Binnen partnerrelaties komt psychisch geweld het vaakst voor, zo blijkt uit het onderzoek van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Bovendien wordt deze vorm van partnergeweld door veel slachtoffers ervaren als de ergste vorm van geweld.
Psychologisch geweld ondergraaft geleidelijk het normale functioneren en het zelfvertrouwen van het slachtoffer door geestelijke mishandeling. Het kan daarbij gaan om vernederingen; bedreigingen; het verbieden van contacten met familie of kennissen; negeren; het voortdurend controleren van iemands doen en laten, gsm, post of e-mail; het dreigen met zelfmoord; het opzettelijk vernielen van persoonlijke bezittingen …
De voortdurende dreiging die uitgaat van psychologisch geweld is erg ingrijpend en kan ernstige gevolgen hebben voor de emotionele toestand van het slachtoffer op korte en op lange termijn.
Fysiek of lichamelijk geweld
Fysiek geweld is het lichamelijk kwetsen van het slachtoffer door bijvoorbeeld slaan, schoppen, aan de haren trekken, tegen de muur werpen, met een voorwerp gooien, (poging tot) wurgen … Maar ook de toegang tot de woning verhinderen, opsluiten, aan de deur zetten, achterlaten langs de weg is fysiek geweld, alsook geweld ten opzichte van huisdieren of voorwerpen die voor de persoon belangrijk zijn.
Deze vorm van partnergeweld is het meest gekend omdat de gevolgen vaak zichtbaar zijn onder de vorm van blauwe plekken, brandwonden, kneuzingen, botbreuken of andere wonden. Maar slachtoffers lijden niet enkel lichamelijk. Het is ook emotioneel erg zwaar doordat de dader op elk moment kan ontploffen en het slachtoffer zich dus nooit echt veilig kan voelen.
Seksueel geweld
Het blijft een hardnekkige fabel dat aanranding of verkrachting binnen een relatie niet voorkomt. Alsof je in een relatie steeds beschikbaar moet zijn en zelf niet meer mag beslissen wat je wil doen. Alsof je het recht om nee te zeggen opgeeft van zodra je een relatie aangaat.
Seksueel geweld omvat zowel vernederende seksuele voorstellen als (poging tot) gedwongen seksuele handelingen of aanrakingen. Denk bijvoorbeeld aan het gedwongen seks hebben met of pijpen van je partner, het gedwongen uitkleden, seksuele aanrakingen die je niet wil, verplicht worden tot het lezen van pornolectuur of het bekijken van pornovideo’s …
Dit alles komt vaker voor dan je denkt, maar slachtoffers zwijgen vaak uit loyaliteit, angst, schaamte of onwetendheid over de strafbaarheid ervan. De gevolgen van seksueel geweld door de partner kunnen echter even dramatisch zijn als bij een aanranding door een onbekende. Het vertrouwen in anderen en jezelf wordt geschonden. Sommige slachtoffers blijven nog lang worstelen met gevoelens van woede, schaamte of onveiligheid.
Op www.seksualiteit.be vind je meer info over misbruik. Er wordt uitgelegd waar de grens ligt tussen gezond en grensoverschrijdend seksueel gedrag, er worden mythes ontkracht, de wet wordt toegelicht …
Economisch of financieel geweld
Ook geld kan gebruikt worden als wapen in een relatie. Daders van economisch misbruik controleren de gezinsuitgaven in detail, verhinderen hun slachtoffers een eigen job of inkomen te verwerven of ontnemen hen geld. Zo blijft het slachtoffer volledig afhankelijk van (het inkomen van) de partner en is het nog moeilijker om te ontsnappen aan het huiselijk geweld.